Agace k'ubucuruzi k'Ubushinwa-Asean: Kongera ubufatanye no guteza imbere hamwe

Hamwe n’iterambere ry’iterambere ry’ubucuruzi bw’ubucuruzi bw’Ubushinwa-Asean (CAFTA), aho ubufatanye bw’ibihugu byombi bwagiye bwaguka kandi butanga umusaruro ushimishije, ibyo bikaba byaragize uruhare runini mu iterambere ry’ubukungu mu karere no mu mutekano. Uru rupapuro ruzasesengura byimazeyo ibyiza n’inyungu za CAFTA, kandi rwerekane igikundiro cyarwo nka zone nini y’ubucuruzi nini mu bihugu biri mu nzira y'amajyambere.

1. Incamake yubucuruzi bwubusa

Agace k'ubucuruzi k'Ubushinwa-Asean katangijwe ku mugaragaro ku ya 1 Mutarama 2010, kagizwe n'abantu miliyari 1.9 mu bihugu 11, hamwe na GDP muri twe tiriyari 6 z'amadolari naho ubucuruzi bwa tiriyari 4.5 z'amadolari y'Amerika, bingana na 13% by'ubucuruzi bw'isi. Nk’abaturage benshi ku isi n’akarere k’ubucuruzi n’ubucuruzi bunini mu bihugu biri mu nzira y'amajyambere, ishyirwaho rya CAFTA rifite akamaro gakomeye mu iterambere ry’ubukungu n’umutekano muri Aziya y’iburasirazuba, Aziya ndetse n’isi.

Kuva Ubushinwa bwatanga igitekerezo cyo gushyiraho agace k’ubucuruzi bw’Ubushinwa-ASEAN mu 2001, impande zombi zagiye zishyira mu bikorwa buhoro buhoro ubucuruzi n’ishoramari binyuze mu biganiro byinshi ndetse n’ingufu. Gutangiza byimazeyo FTA mu mwaka wa 2010 birerekana icyiciro gishya mu bufatanye bw’ibihugu byombi. Kuva icyo gihe, akarere k'ubucuruzi k'ubuntu kazamuwe kuva kuri 1.0 kugeza kuri 3.0. Inzego z’ubufatanye zaraguwe kandi urwego rw’ubufatanye rwakomeje kunozwa.

2. Ibyiza bya zone yubucuruzi yubuntu

Nyuma y’ubucuruzi bw’ubucuruzi bwarangiye, inzitizi z’ubucuruzi hagati y’Ubushinwa na ASEAN zaragabanutse ku buryo bugaragara, kandi urwego rw’imisoro rwaragabanutse ku buryo bugaragara. Nk’uko imibare ibigaragaza, muri FTZ, ibiciro ku bicuruzwa birenga 7000 byahagaritswe, kandi ibicuruzwa birenga 90 ku ijana byageze ku giciro cya zeru. Ibi ntibigabanya gusa igiciro cyubucuruzi bwibigo, ahubwo binatezimbere imikorere yisoko, kandi biteza imbere iterambere ryihuse mubucuruzi bwibihugu byombi.

Ubushinwa na ASEAN biruzuzanya cyane mubijyanye n'umutungo hamwe n'inganda. Ubushinwa bufite ibyiza mu gukora, kubaka ibikorwa remezo n’izindi nzego, mu gihe ASEAN ifite ibyiza mu bicuruzwa by’ubuhinzi n’amabuye y'agaciro. Ishyirwaho ry’ubucuruzi bwisanzuye ryatumye impande zombi zitanga umutungo ku rugero runini no ku rwego rwo hejuru, kubona inyungu zuzuzanya n’inyungu rusange.

Isoko rya CAFTA, rifite miliyari 1.9 z'abantu rifite amahirwe menshi. Hamwe n’ubufatanye bw’ubufatanye bw’ibihugu byombi, isoko ry’umuguzi n’isoko ry’ishoramari mu karere k’ubucuruzi bwisanzuye bizagurwa. Ibi ntibitanga gusa isoko ryagutse kubucuruzi bwubushinwa, ahubwo bizana amahirwe menshi yiterambere mubihugu bya ASEAN.

3. Inyungu za zone yubucuruzi yubuntu

Ishyirwaho rya FTA ryateje imbere ubucuruzi n’ishoramari mu bwisanzure no korohereza Ubushinwa na ASEAN, kandi bitera imbaraga nshya mu kuzamura ubukungu bw’impande zombi. Nk’uko imibare ibigaragaza, mu myaka icumi ishize kuva yashingwa, ubwinshi bw’ubucuruzi hagati y’Ubushinwa na ASEAN bwageze ku iterambere ryihuse, kandi impande zombi zabaye abafatanyabikorwa bakomeye mu bucuruzi n’ishoramari hagati yabo.

Ishyirwaho ry’ubucuruzi bwisanzuye ryateje imbere kunoza no kuzamura imiterere yinganda zimpande zombi. Mu gushimangira ubufatanye mu bice bikiri mu nzira y'amajyambere nk'ikoranabuhanga rikomeye ndetse n'ubukungu bw'icyatsi, impande zombi zateje imbere iterambere ry'inganda kugera ku rwego rwo hejuru kandi rufite ireme. Ibi ntabwo bizamura gusa ihiganwa ryubukungu bwombi, ahubwo binashyiraho urufatiro rukomeye rwiterambere rirambye ryubukungu bwakarere.

Ishyirwaho rya FTA ntabwo ryateje imbere ubufatanye n’iterambere ry’impande zombi mu bukungu gusa, ahubwo ryanateje imbere ubwizerane n’ubwumvikane hagati y’impande zombi muri politiki. Mu gushimangira ubufatanye mu itumanaho rya politiki, kungurana abakozi no kungurana umuco, impande zombi zubatse umubano w’abaturage n’ejo hazaza kandi zitanga umusanzu mwiza mu mahoro, umutekano, iterambere n’iterambere.

 

Urebye imbere, Ubucuruzi bw’Ubushinwa-ASEAN buzakomeza guteza imbere ubufatanye, kwagura uturere no kuzamura urwego. Impande zombi zizafatanya gushyiraho ibintu byiza byagezweho no gutanga umusanzu mushya kandi munini mu iterambere n’umutekano by’ubukungu bw’akarere ndetse n’isi. Reka dutegereze ejo heza kubucuruzi bwubushinwa-ASEAN!


Igihe cyo kohereza: Nzeri-19-2024